Eğer Tanrı Baba ve İsa Oğul ise, o zaman Anne kimdir?

Cevap 262:

Bu soru Hıristiyanların inançları olmayan bir şeyi açıklama fırsatı verdiği için çok yardımcıdır. Sorunun yöneltiliş tarzından anlaşıldığı kadarıyla, insani ilişkilerde ki gibi bir babanın oğluna olan yakınlığı, sanki İsa ile Tanrı arasında biyolojik bir bağ varmış gibi düşünülmekte ve karşılaştırılmaktadır. Bu izlenim sanki Tanrı bir kadınla İsa adında bir çocuk ilkah etmek için cinsel bir ilişkiye girmiş gibi ibraz edilen düşünceyle daha bir teyit edilir. Böyle bir düşünce yalnızca Müslümanlar için değil aynı zamanda Hıristiyanlar içinde kesinlikle kabul edilemez bir derecededir. Tanrı bir çocuk sahibi olmaktan veya bir kadınla cinsel ilişkiye girmekten çok daha yücedir.

Hıristiyanlar göksel ve ya aşkın hakikatleri dilsel bir şekilde anlatmaya çalışmaktadırlar. Bu hakikatler kendi tabiatları bakımından bütün yaratılmışların ve bunu uygun bir şekilde anlatabilmenin üstündedirler, böylece onları tamamıyla anlayabilme ve anlatabilme özelliğimizden daha aşkındırlar. Hıristiyanlar Tanrı’nın bölünmemiş bütünlüğüne inanırlar ve aynı zamanda vahiy olmuş Mesih İsa da göksel birliğin bir yansımasını görürler ki, bu da bizim dünyasal dillerimizin ve terimlerimizin ifadelerini en uç noktaya kadar zorlar. Biz Hıristiyanlar Tanrı’nın tabiatında sabit ve hareketsiz bir şey değil, dinamiklik, hareketlilik ve bir ilişki doluluk görürüz. Eğer ilk Hıristiyanlar modern Fen Bilim Adamları olsaydılar, belki bu şeyleri anlatan daha soyut terimler kullanırlardı, mesela “var olmuş her şeyin kaynağı” veya “söz ve eylemle vahiy olmuş kaynak”. Şu kesindir ki ilk Hıristiyanlar Yahudiliğin Kutsal Kitap dilinde ve geleneğinde kökleşmiş kadın ve erkeklerdiler. Böylece onlar İbrani Kutsal Kitabından gelen ve anlamları orada açıklanan terimler aramışlardır.

Bütün bu çok önemli şeylerde şunu hatırlatmak gerekir, İsa gibi Yahudi olan ilk Hıristiyanlar için İsa’dan tek Tanrı’nın yanında var olan birisiymiş gibi bahsetmek düşünülmesi imkânsız bir şeydir. Hem geçmişte hem de günümüzde Yahudi inancı çok tanrılı bir ilahiyat düşüncesinden uzak durmuştur. Buda şu sonucu doğurur: Yukarıda yöneltilen soruda kullanılan terimlerin anlamları ne olursa olsun, Hıristiyanlar için hiçbir şekilde İsa ile Tanrı arasında biyolojik bir ilişki ifade etmezler, aynı şekilde Tanrı ile Meryem arasında bir cinsel ilişki ve ya Tanrı içinde, Tanrı’nın yanında çok tanrılı bir ilişki söz konusu değildir. Ama o zaman Hıristiyanlar bununla ne anlatmak istemektedirler?

Geleneksel Hıristiyan inancı bütün yüzyıllar boyunca şunu katiyen ifade etmiştir: İsa bakire Meryem den hiçbir erkeğin, Meleğin veya Tanrı’nın cinsel ilişkisiyle doğmamıştır. Meryem yalnızca Tanrı’nın ilahi emri “ol” ile hamile kalmıştır. Bu Tanrı’nın eylemde olan aynı başlangıçta olduğu dünyada yaşam yaratan yaratıcı gücünü gösterir. Burada tamamıyla uygun olarak biyolojiyi açıklamamız mümkün değildir: aynı şekilde burada neyin ifade edilmek istenmediğini açıklamak daha kolaydır. İsa vücut hücrelerinde Tanrı’nın DNA’sını taşımamaktadır. Bunlar fiziksel canlıların fiziksel öğeleridir. Ama Tanrı böyle bir düşünceden daha çok üstündür. İsa’nın fiziksel yaratılması için gerekli olan her şey Meryem’in bedeni aracılığıyla fiziksel dünyadan gelmiştir. Bizim burada anlatmaya çalıştığımız bir gizemdir. Burada farklı bir cinsten diğer bir eşle cinsel ilişkiye girmeden diğer bir yaşamın doğmasını sağlayabilen başka canlılardanda örnekler verebiliriz. Ama nihayet burada İsa’nın biyolojik bir babasının olmadığını söylemek yeterlidir.

İlk nesil Hıristiyanları “Tanrı İsa içinde ne yapmıştır”, “İsa’nın konumu nedir”, “İsa’nın Tanrı’ya olan ilişkisi nedir”, gibi sorulara iman içinden bir yaklaşımla cevap aradıklarında, öncelikle İbrani Kutsal Kitab’ının yazılarına başvurmuşlardır. Bu Kutsal Yazıların kullandığı dilden hareket ederek göksel ve aşkın şeyler hakkında konuşmaya başlamışlardır. Bunlar Yahudiler’in kullandığı ve İsa’nın doğumundan yüzyıllar önce ortaya çıkmış Kutsal Kitap’lardır. Bu kitaplarda Tanrı hakkında şu tarzda konuşulduğunu görmüşlerdir: Tanrı İbrani halkının Baba’sıdır (Yasa’nın Tekrarı 32:6), Kral’ın Baba’sıdır (2. Samuel 7:14), yetimlerin ve fakirlerin Baba’sıdır (Mezmur 68:5). Buradan anlaşıldığı gibi biyolojik bir mahiyet ve biçim söz konusu değildir, nasıl Muhammad Ali Jinnah Pakistan’ın Babası (veya Atatürk Türklerin Ata’sı/Baba’sı) olarak tanımlanıyorsa buda öyledir. Hem Yahudi hem de Hıristiyan gelenekleri bu kişisel konuşma tarzını seçerler, çünkü bu şekilde Tanrı’nın seçilmiş halkına olan samimi ilişkisini anlatırlar ki, bu kişisel olmayan terimlerle anlatılması mümkün olmayan bir şeydir.

Bu kişisel samimi konuşma tarzının İbrani Kitaplarında kullanılmasının amacı Tanrı’ya olan ilişkiyi “bir Baba ileymiş gibi” ve Tanrı’nın yaratıklarına olan ilişkisini “bir Oğul ileymiş” gibi anlatmak içindir. “Tanrı’nın Oğlu” terimi İbrani Kitabının yazılarında dört farklı mevcudiyet kategorisi için kullanılmaktadır: Tanrı’ya itaat içinde yaşadığı sürece bütün İbrani halkı için (Çıkış 4:21-23); Tanrı’nın yasalarına uygun yönetim sürdüğü, halkını sevdiği ve insanları Tanrı’nın önünde temsil ettiği sürece Kral için (Mezmur 2:7); Tanrı’nın itaatkar habercileri Melekler için (Yaratılış 6:2-4); ve yaşamları Tanrı’nın nuru için çok saydam olan ve bu şekilde Tanrı’nın ululuğu sanki onların yaşamı aracılığıyla beli olan Adil insanlar için (Vaiz 4:10). Şunu kararlılıkla belirtmek gerekir ki bu terim biyolojik bir açıklama içermez, baha çok görevi açıklamaya yarar. İşte İbrani Kutsal Kitaplarındaki bu terimi kullanma tarzı, bu ünvanın başlangıçta anlam içeriğini teşkil eder, daha sonra geliştirilip ve İsa’ya uyarlandırılmıştır, ama tekliği, küçük ve büyük harf yazılım tarzıyla ve belirli tekil anlatım tarzıyla anlatılmaya çalışılmıştır: “O Tanrı’nın Oğlu”. O halde yukarıdaki sorunun ifade ettiği gibi biyolojik olarak değil, ama ünvan olarak, yani Tanrı’nın İsa ile olan eşsiz ilişkisini anlatmak için kullanılmaktadır. 

Daha fazla bilgi edinmek bu sayfada (www.islamacevaplar.com), “Soruların kronolojisi” kısmında birinci (1.) soru ve cevabı ve oradaki diğer atıfları okuyunuz.