Tomas incili hakkında ne düşünüyorsunuz? (TR)

Yanıt: Tomas adı altında birden fazla apokrif eser bulunmaktadır; bir tane Tomasın işleri, bir tane Tomasın kıyamet ile ilgili görümü, bir tane Tomasın İsanın çocukluğu öyküsü, daha da ötesinde Tomas İncili. Hristiyan ilahiyatında böylesi eserler apokrif olarak adlandırılır, yani Kutsal Kitapın bütünlüğü içinde yeralmayan; ancak adı ya da kaynağına gore (Eski Ahit ya da Yeni Ahit döneminden şahıs) böyle bir talep ya da iddiada bulunabilecek olan eserlerdir. Yeni Ahitin apokrifleri genel olarak Yunanca, daha sonraları latince ve diğer dillerde olmak üzere, Yeni Ahit (İncil) edebi dilini takip ederler: İnciller (çoğunlukla ancak fragmanlar halinde mevcuttur), Havarilerin İşleri, Mektuplar ve Son Gün ile ilgili görümler. Apokriflere Kilisede asla kanonik (ya da Kutsal Kitapa ait ve dahil olma) bir konum verilmemiştir. Kutsal Kitapta yeralan kitaplarla kıyaslama apokriflerin farklılığını açıkça gösterir: Çok az sayıdaki istisna dışında apokrif eserler tarihsel aktarıdan çok hayal gücüne dayanmaktadır. Taşıdıkları anlam İsanın yaşamı ya da havariler dönemi ile ilgili bilgilerimizi artırmak açısından değil, yalnızca hristiyanlığın daha sonraki dönemleri hakkında bilgi edinmek ve büyük teologlarınkinden farklı bir düzeyde görmek açısından geçerlidir

Thomasın İsanın Çocukluğu Öyküsü

Tomas İncili hakkında soruyu soranın asıl kastetmiş olduğu, Tomasın İsanın Çocukluğu Öyküsü, aşağıda incelenecek olan Kopt Tomas İnciliile hiçbir bağlantısı yoktur. Bu, İsanın çocukluğunu anlatan Çocukluk incilleri içinde başta gelendir. Bu eserin popülaritesi çevirilerin çokluğundan bellidir: Yunanca, Latince, Süryanice, Etiyopyaca, Arapça, Gürcüce ve Eski Slavca. Bunun yanında içerik olarak bundan yararlanmış olan Arapça ve Ermenice İsanın Çocukluğu öyküleri de vardır. Değişik örnekler birbirlerinden oldukça farklıdır ve içeriğin bazen nasıl genişletilmiş, bazen kısaltılmış ve esas olarak değiştirilmiş olduğunu gösterir. Bu eserin içeriği birbiriyle bağlantısız öykülerden oluşmakta ve Luka İncilinden alınmış olan 12 yaşındaki İsanın tapınakta bulunması ile ilgili aktarıyla sona ermektedir. Bazı bölümlerinde İsanın yaşını belirtmesine ve sonunda Lukanın 2,52 ayetini içermesine rağmen İsanın yetişmesini, gelişimini aktarmak gibi bir amaç gütmemektedir. Yazarın amacı çocuk İsayı harika bir çocuk olarak göstermektir. Burada sunulan İsa, gerçek İncillerde gösterilen İsadan farklıdır: Birkaç direk olarak aktarılan iyileştirme mucizesi yeralmasına rağmen diğerleri tamamen folklorik aktarılardır. İsanın Sabbat günü çamurdan güvercin yapma öyküsü zararsızdır, ancak bazı aktarılar Onu öfkeli, küfürcü ve kötü niyetli olarak göstermektedir. Şunu eklemek gerekir ki, kötülüğünden mağdur olanlar sonunda yeniden sağlıklarına ve eksik organlarına kavuşup sevinmektedirler. Efsaneler İsanın 12 yaşındaki ve Ürdün nehrinde vaftize hazırlanan 30 yaşındaki hali arasındaki yıllarla değil de, Luka İncilinde yeralan (Luka 2,41-52) 12 yaşındaki İsanın tapınaktaki öyküsünden daha önceki yıllarla ilgilenmiştir. Çünkü özellikle harika çocuk olarak gösterilmek istenmiştir. Daha sonraları gerçekleştirdiği bütün mucizeler bu öyküde de önceden gerçekleşmiş gösterilmektedir. Ancak bu öyküdeki mucizelerle gerçek İncillerdeki mucizeler arasında büyük bir fark vardır. Bu öyküde, Mesih karakterine uzaktan bile uygun düşmese de yabancı malzeme basitçe İsanın öyküsüne katılmıştır. Eğer çocuk kelimesinin yanında İsa adı bulunmasa, aktarılan çok cesaretli Tanrıçocuğu öykülerinde İsa hakkındaki aktarıyla ilgili olduğunu düşünmek olanaksızdır. Bu öyküde Krişna ve Buda efsaneleri ile her çeşit masallarla çok sayıda paralellikler saymak mümkündür. Yazar inandırıcılığı konusunda en ufak bir kaygı çekmeden, mucizeler ne kadar şaşırtıcı olursa o kadar daha fazla hoşlanmaktadır. Mucizeler yapan çocuk yanında öğreten İsa da daha çocukluğundan itibaren duyurulmalıdır. Luka İncilinde sade ve abartısız şekilde İsanın 12 yaşındayken tapınaktaki öyküsü anlatılırken, bu öykülerde çok abartılı bir şekilde anlatılır. Öyle ki çocuk yalnızca ileri yaşların da bilgeliğine sahip olmanın yanında, derin ve sık sık karanlık bilgece sözlerle bütün insani öğretmenleri altetmektedir. Eser tarz ve ölçü açısından yetersiz olmasına rağmen, Tomasın İsanın Çocukluğu öyküsünü ortaya koyan efsaneleri toparlayan kişinin özellikle çocuğun günlük yaşamından kesitler aktarırken enteresan bir anlatı yeteneğine sahip olduğunu kabul etmek gerekir.

(Metnin Almanca çevirisi için bkz.: Wilhelm Schneemelcher, Neutestamentliche Apokryphen, 5. Aufl., Bd. 1. Tübingen: J.C.B. Mohr, 1987, S. 353-361; İngilizce çevirisi: Schneemelcher, Engl. Tr., Bd. 1 (1963), S. 388-401)

Kopt Tomas İncili

Aslı Yunanca olarak yazılmış olan omas İncilinin Kopt dilindeki bir çevirisi 1945-6 yıllarında Yukarı Mısırdaki Nag Hammadide papirüsler arasında bulunmuştur. Şimdi Kahiredeki kopt Müzesinde sergilenmektedir. Yunanca orjinali yaklaşık İ.S. 150 yıllarına tarihlenirken bazı eklentiler de içeren Kopt versiyonu yaklaşık İ.S. 400 yıllarına tarihlenmektedir. Metin başlığında Didymus Judas Thomas tarafından kaleme alındığını belirtmektedir. Şekil açısından kanonik İnciller gibi tarihi sıralamada değildir, bunun yerine İsaya atfedilen bir dizi cümle ve benzetmeler içermektedir. Bazıları, bu Kopt Tomas İncilinin İsanın kanonik İncillerde yeralmayan ve gerçek bir aktarıya dayanan bazı sözlerini içeriyor olabileceği düşüncesindedirler. Ancak içeriği, bu metnin ilk defa tanındığı 1959 yılında hakkında çıkarılan abartılı iddiaları haklı çıkarmamaktadır. Yunanca Oxyrhynchus papirüsü 1, 654 ve 655 numaraları – tamamen aynı olmasa da – Nag Hammadide bulunan Kopt Tomas İncili ile çok benzer olan Yunanca bir metni içermektedir. Metnin gnostik kökenli olduğu bellidir.

(Almanca metin ve açıklama: Schneemelcher, I (1959), S. 199-223; İngilizcesi, Schneemelcher I (1963), S. 278-307. Daha yeni Almanca çevirisi ve açıklaması: G. Lüdemann & M. Jannsen, Bibel der Häretiker. Die gnostischen Schriften aus Nag Hammadi. Stuttgart, 1997, S. 129-148).